બિહારમાં જાતિ ગણતરીનો રિપોર્ટ જાહેર થતાની સાથે જ રાજકારણ પણ શરૂ થઈ ગયું છે. નીતિશ કુમારના માસ્ટર સ્ટ્રોકની અસર આવનારા સમયમાં ખબર પડશે. પરંતુ તેની અસર એ છે કે કોંગ્રેસ સહિત લગભગ તમામ વિરોધ પક્ષો કેન્દ્ર સરકાર પાસે જાતિ ગણતરીની માંગ કરી રહ્યા છે. બિહાર રિપોર્ટ જાહેર થયા બાદ કેન્દ્રમાં ભારતીય જનતા પાર્ટી (BJP) સરકાર પર દબાણ વધશે તે નિશ્ચિત છે. દેશભરમાં વિપક્ષી ગઠબંધનના એકત્રીકરણના નેતા નીતિશ કુમારે 2024ની લોકસભા ચૂંટણી પહેલા ભાજપની માથાનો દુખાવો વધારી દીધો છે. આ રિપોર્ટ જાહેર થયા બાદ જ આરજેડી ચીફ લાલુ યાદવે કહ્યું કે આ વસ્તીના હિસાબે નીતિઓ બનાવવાનો સમય આવી ગયો છે. મતલબ કે આ મામલો આગામી સમયમાં દેશનું રાજકીય વાતાવરણ ગરમાવનાર છે.
અનામત વધારવાની માંગ ઉભી થશે
લાલુ યાદવની પાર્ટી શરૂઆતથી જ માંગ કરી રહી છે કે વસ્તી પ્રમાણે સમાન હિસ્સો મળવો જોઈએ. રાજ્યમાં અત્યંત પછાત વર્ગો (36%) અને પછાત વર્ગો (27%)ની સૌથી વધુ વસ્તી છે. જો આ બંનેની વસ્તી ઉમેરવામાં આવે તો આંકડો 63 ટકા સુધી પહોંચે છે. આવી સ્થિતિમાં વસ્તીના પ્રમાણમાં અનામતની માંગ જોર પકડી શકે છે. બિહારની જેમ રાષ્ટ્રીય રાજનીતિમાં પણ જાતિ આધારિત વસ્તીગણતરી કરાવવાની માંગ ઊઠી શકે છે. વિપક્ષી નેતાઓના નિવેદનો જે રીતે બહાર આવી રહ્યા છે તે કેન્દ્રની ભાજપ સરકાર માટે ચોક્કસપણે મુશ્કેલી ઊભી કરી શકે છે.
બિહારની જાતિ ગણતરીના રિપોર્ટ દ્વારા મોદી સરકારને ઘેરવા માટે વિપક્ષને મોટું હથિયાર મળી ગયું છે. જો કે ભાજપે પણ આ અહેવાલનું ખુલ્લેઆમ સમર્થન કર્યું છે. બીજી તરફ, લાલુ અને નીતીશ પછાત વર્ગના અનામતને તેમની વસ્તીના આધારે વધારવાની માંગ કરી શકે છે. હાલમાં ઓબીસીને માત્ર 27 ટકા અનામત મળે છે. આ નેતાઓ આગામી સમયમાં અનામત વધારવાની માંગ કરી શકે છે. જ્યારે ભાજપે કહ્યું છે કે તે આ સર્વેનું સમર્થન કરી રહ્યું છે. બિહાર બીજેપી ચીફ સમ્રાટ ચૌધરીએ કહ્યું કે આ અધૂરો રિપોર્ટ છે. લાલુ યાદવ સાંપ્રદાયિક તણાવ ફેલાવવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે. પરંતુ એ વાત ચોક્કસ છે કે 2024ની ચૂંટણીમાં OBC આરક્ષણ મહત્વનો મુદ્દો બનવા જઈ રહ્યો છે.
જ્યાં સુધી ભાજપ સામેની સમસ્યાઓનો સવાલ છે તો પીએમ નરેન્દ્ર મોદીના શાસનકાળમાં પાર્ટી બનીયા, બ્રાહ્મણોની પાર્ટી હોવાની છબિમાંથી બહાર આવી છે અને પોતાની જાતને ઓબીસી અને ઈબીસીની પાર્ટી તરીકે સ્થાપિત કરી છે. આ સિવાય ભગવા પાર્ટીને ઉચ્ચ જાતિનું સમર્થન પણ મળી રહ્યું છે. પીએમ નરેન્દ્ર મોદી તેમના ભાષણો દરમિયાન OBC માટેની યોજનાઓનો ખુલ્લેઆમ ઉલ્લેખ કરે છે. 2021ના કેબિનેટ વિસ્તરણમાં બીજેપી અધ્યક્ષ જેપી નડ્ડાએ કેબિનેટમાં OBC મંત્રીઓની સંખ્યા ખુલ્લેઆમ જણાવી હતી. ત્યારે નડ્ડાએ કહ્યું હતું કે કેબિનેટ વિસ્તરણમાં 27 OBC મંત્રી બનાવવામાં આવ્યા છે. તેમણે કહ્યું હતું કે મોદી કેબિનેટમાં 35% મંત્રીઓ ઓબીસી કેટેગરીના છે. આટલું જ નહીં તેમણે 12 SC અને 8 ST સમુદાયમાંથી મંત્રી બનાવવાની વાત પણ કરી હતી. એટલે કે ભગવા પાર્ટીનું મિશન પહેલાથી જ સ્પષ્ટ છે.
હા, એ વાત ચોક્કસ છે કે બિહારની જાતિ ગણતરીનો રિપોર્ટ આવ્યા બાદ ઓબીસી કેટેગરીના મતો માટે જોરદાર લડાઈ થશે. સમાજવાદી પાર્ટીના વડા અખિલેશ યાદવનો પીડીએ (પછાત, દલિત અને લઘુમતી) ગઠબંધનનો ઉલ્લેખ એ જ સંઘર્ષ તરફ ઈશારો કરે છે. આરજેડી અને જેડીયુ પણ પછાત અને લઘુમતીઓનું રાજકારણ કરે છે. છેલ્લા 10 વર્ષમાં ભાજપે તેના રાજકીય પોશાકમાં ઘણો ફેરફાર કર્યો છે. 2024ની સામાન્ય ચૂંટણીમાં તમામ પક્ષો OBC મતદારોને રીઝવવા પોતપોતાની ભૂમિકા ભજવતા જોવા મળશે.